Etnofarmakolojik Önemi

Tarih boyunca insanlar katranı çeşitli amaçlarla kullanmışlardır; örneğin malzemeleri yapıştırmak, su geçirmezlik sağlamak ve ahşabı korumak gibi. Günümüzde ise katran ilaç ve kozmetik ürünlerinde de kullanılmaktadır. Norveç ve Fas gibi dünyanın birçok ülkesinde katran, endemik ağaç türlerinden elde edilmektedir. Kuru damıtma adı verilen bir işlemde, organik materyal (bu durumda endemik ağaçlar), sınırlı oksijen ortamında yüksek sıcaklığa maruz bırakılır. Bu süreçte büyük moleküller parçalanarak katrana dönüşür.

İncelemenin Amacı

Bu derleme makalesi, katran üretimi ve bu süreçte kullanılan ağaç türlerine ışık tutmayı amaçlamaktadır. Ayrıca kullanım alanları, kimyasal bileşimi ve toksisitesine de eşit derecede vurgu yapılmaktadır.

Materyal ve Yöntemler

Bu incelemede PRISMA (Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta-Analyses) yönergeleri izlenmiştir. Derleme; Science Direct, HAL (Archive Ouvert) ve Web of Knowledge gibi veri tabanlarında yer alan makale, tez ve belgelerden, tarih sınırlaması olmaksızın oluşturulmuştur.

Bulgular

Katran, 18 farklı ağaç familyasından elde edilebilmektedir; özellikle Cupressaceae, Pinaceae ve Betulaceae öne çıkan familyalardır. Üretim teknikleri açısından ise iki yöntem ön plana çıkmaktadır: Per ascensum ve Per descensum, ki bu yöntemler farklı şekillerde uygulanabilmektedir. Katranın kimyasal bileşimi; asitler, fenoller ve aromatik hidrokarbonlardan oluşmaktadır. Katranın kullanım alanları zaman içinde değişiklik göstermiştir, ancak toksisitesi doğrudan kimyasal içeriğiyle ilişkilidir.

Sonuçlar

Bu derleme çalışmasında, katran üretiminde kullanılan farklı bitki türleri detaylı olarak ele alınmıştır. Aynı zamanda, üretim yöntemleri, kullanım alanları ve kimyasal bileşenlerine de eşit önem verilmiştir. Gelecekte yapılacak çalışmaların, katran üretiminde kullanılan bu türlerin biyolojik aktiviteleri üzerine odaklanması umulmaktadır.